GER? DÖNÜ?ÜMÜN ÖNEM?, EKONOM?YE VE ÇEVREYE KATKILARI

Geri dönü?üm, ülkemiz için çok büyük önem arz eden bir konu. Bugünlerde ‘S?f?r At?k Projesi’ ile gündeme gelen Geri Dönü?üm Sektörü; at?klar?n ekonomiye kazand?r?lmas?, do?al kaynaklar?m?z?n korunmas?, gelecek nesillerimize daha ya?anabilir bir çevre b?rakabilmesi için hassasiyetle üzerinde durmam?z gereken bir konudur.

  Geri Dönü?üm Nedir?

Geri dönü?üm kullan?m d??? kalan geri dönü?türülebilir at?k malzemelerin çe?itli fiziksel ve kimyasal i?lemlerden (proseslerden) geçerek hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazand?r?lmas? sürecine k?saca geri dönü?üm diyoruz.

Geri Dönü?üm; ?kinci Dünya Sava?? sonras? kaynak s?k?nt?s? nedeniyle ba?layan, dünyada birçok ülkenin en çok önem verdi?i konular?n ba??nda gelmektedir. Türkiye olarak h?zla artan nüfusumuz, ekonomimiz ve sanayimiz var. Bunun yan?nda gelir seviyemizin de yükselmesiyle birlikte tüketim oranlar?m?z da art?yor. Bunun sonucunda kullan?lan her türlü malzemenin artmas? ayn? zamanda olu?an at?k miktar?n?n da ço?almas? demektir. At?klar?n çevreye zarar vermeden geri dönü?türülmesi ve ekonomiye kazand?r?lmas? ülkemiz için kaç?n?lmazd?r. Öyle ki; demir, çelik, bak?r, kur?un, ka??t, plastik, kauçuk, cam, elektronik at?klar gibi maddelerin geri kazan?lmas? ve tekrar kullan?lmas?, çevre kirlili?ini önledi?i gibi do?al kaynaklar?n tüketimini azaltmakta ve ekonomik anlamda büyük tasarruf sa?lamaktad?rlar.

Geri Dönü?üm Bizlere Neler Kazand?r?yor?

1. Do?al kaynaklar?m?z korunur;

Do?al kaynaklar?m?z, dünya nüfusunun ve tüketimin artmas? sebebi ile her geçen gün azal?yor. Do?al kaynaklar?m?z? daha verimli bir ?ekilde kullanmal?y?z. Ambalaj at?klar?n?n geri kazan?m?yla, do?al kaynaklar?m?z? daha az tüketiriz. Örne?in, ka??d? geri dönü?türerek, ka??ttan ka??t üretiyoruz. Ka??t üretimi için a?aç kesimini azalt?p, ormanlar?n yok olmas?na engel olabiliriz. Plasti?i geri dönü?türerek petrol tüketimini önleyebiliriz.

   Enerji tasarrufu sa?lar;

Geri dönü?üm i?lemleri, hammaddeden üretim i?lemlerine göre daha az say?dad?r. Bu nedenle, geri dönü?mü? malzeme üretimi s?ras?nda önemli ölçüde enerji tasarrufu sa?lan?r. Örne?in, bir alüminyum kutunun geri dönü?ümü, içecek kutusunun birincil hammaddesinden üretimine göre yüzde 90 enerji tasarrufu sa?lar. Ka??d?n geri dönü?ümü ile üretimde yüzde 50 oran?nda enerji tasarrufu sa?lan?r.

2. Ekonomiye katk? sa?lar;

Geri dönü?üm, at?klar?n hammaddeye dönü?türülmesi ile do?al kaynak kullan?m?n? azalt?r. Böylece, do?al kaynaklar?n h?zl? bir ?ekilde tüketilmesini önlemeye yarar. Ayr?ca, önemli ölçüde enerji tasarrufu sa?lan?r. Bu, ülke ekonomisine önemli katk?lar getirir. Do?al kaynaklar?m?z s?n?rl? plastik türevi ürünleri üretmek için hammaddeyi yurt d???ndan temin ediyoruz. Geri dönü?ümle ithal edilen plastik hammaddelerin ithalat? azalacak ve ülke ekonomisine büyük katk? sa?lanacakt?r.

3. At?k miktar? azal?r;

Geri dönü?üm sayesinde daha az at?k üretilir, çöplüklere daha az at?k gider. At?klar?n ta??nmas? ve depolanmas? kolayla??r. Pahal? yat?r?mlar olan düzenli çöp dePolama alanlar?n?n kullan?m süreleri uzar.

4. Geri dönü?üm gelece?e yat?r?m demektir;

Geri dönü?üm bilinciyle döngüyü kurdu?umuzda, gelecek ku?aklar?n da bizim yararland???m?z do?al kaynaklardan yararlanma ?ans?na sahip olmalar?n? sa?layabiliriz.

KAHRAMANMARA?’TA GER? DÖNÜ?ÜM NE DURUMDA?

?limiz geri dönü?üm konusunda ?ansl? bir il. Ülkemizin say?l? sanayi kurulu?u olan iki adet Kahramanmara? Ka??t ve Kipa? Ka??t fabrikalar? var. Bu tesislerde y?ll?k 750 bin ton civar?nda at?k ka??t geri dönü?üm yap?larak tekrar kullan?labilir ka??t olarak ülke ekonomimize kazand?r?l?yor. Bu tesislerde binlerce ki?iye i? imkan? istihdam sa?lan?yor. Ka??t üretimi geçmi?te oldu?u gibi günümüzde de geli?mi? ülkelerin önemli sektörleri aras?ndad?r. Ka??t üretiminden vazgeçen geli?mi? hiçbir ülke yoktur. Kullan?lm?? ka??d?n tekrar ka??t imalat?nda kullan?lmas?; hava kirlili?ini % 74-94, su kirlili?ini % 35, su kullan?m?n? % 45 azaltabiliyor. Dönü?ümlü ka??d?n her tonu 17 a?aç kurtarmaktad?r. At?k ka??tlar yeniden ka??da dönü?mektedir. Tabiat?n do?al döngüsünü, ka??d? yeniden üreterek sürdürmek gerekir.

Ülkemiz gibi ormanlar? az olan ülkelerde ka??t üretimi, selüloz kaynaklar?n?n yetersizli?i nedeniyle k?s?tl? miktarlarda yap?lmaktad?r. Türkiye ka??t da bir geri dönü?üm ülkesi durumundad?r.

 Plastik at?klar?n geri kazan?m?n? sa?layan Çevre ve ?ehircilik Bakanl??? Lisansl? Kurulu?u Vepsan Plastik, Ambalaj At?klar?n Toplama Ayr??t?rma ve Plastik Geri Dönü?üm tesisi olarak hizmet veriyor. Firma gelecek nesillerimize daha ya?an?labilir bir çevre b?rakabilmesi, do?al kaynaklar?m?zdan gelecek nesillerimizin de yararlanabilmesi, ?ehrimizin çevre ve hava kirli?i aç?s?ndan daha ya?an?labilir bir yer olmas?, faaliyetlerini y?l baz?nda kapasitesini art?rarak devam ettiriyor. Geri kazan?m?n? sa?lad??? her at?k ülke ekonomisine katk? sa?l?yor. Ülkemizde üretilen birçok petrol türevi plastik malzemelerin hammaddesi yurt d???ndan ithal edilmektedir. Yurt içinde geri kazan?lan her at?k malzeme ithal olan malzemenin gelmesini azaltarak ekonomimize katk? sa?l?yor. Cari aç???n kapanmas?nda yarar sa?l?yor. Firma ülkemizde say?l? sanayi tesislerine ambalaj at?klar? konusunda yetkili çözüm orta?? olarak hizmet sunmaktad?r. Sanayi tesislerine, firmalara ambalaj at?klar? al?m sözle?meleri düzenleyerek at?klar?n? düzenli bir ?ekilde topluyoruz. Sanayi tesislerine ambalaj at?klar? konusunda yetkili çözüm orta?? olarak hizmet veriyoruz. Firma olarak y?l baz?nda 10.000 ton at??? ekonomiye kazand?r?yoruz. Yine firma olarak her geçen gün kapasitemizi art?rarak çal??malar?m?za devam ediyoruz.  

Vepsan Plastik ikincil hammadde (Granül) olarak geri dönü?türdü?ü plastik malzeme ile birincil hammaddeye duyulan ihtiyac?n azalmas?na, firmalar?n maliyetlerinin dü?mesine, enerji ve do?al kaynaklar?n korunmas?na bu sayede ülke ekonomisine katk?da bulunmaktad?r.

Ülkemizde Geri dönü?üm Malzemelerini Toplama Süreci Nas?l ??liyor?

  Evsel at?klardan ayr? olarak ambalaj at?klar?n?n toplat?lmas?, ilçe belediyelerinin sorumlulu?undad?r. ?lçe Belediyeleri ve Çevre ?ehircilik Bakanl???ndan toplama ayr??t?rma ve geri dönü?üm lisansl? firmalar ve yetkilendirilmi? kurulu?lar taraf?ndan haz?rlanan ‘At?k yönetimi’ plan? kapsam?nda toplanmaktad?r. Bu mevzuata göre belediyeler ve lisansl? firmalar taraf?ndan haz?rlanan At?k Yönetim Planlar?, ambalaj at?k toplama sistemlerinde yol gösterici k?lavuz olarak kullan?lmaktad?r. At?k yönetim planlar?nda söz konusu bölgenin nüfusu, sosyo-ekonomik yap?s? ve at?k miktarlar? ile ilgili detayl? bilgiler yer almaktad?r. Belediye, Toplama Ay?rma Tesisi ve Yetkilendirilmi? Kurulu? aras?nda imzalanan bu yönetim plan? kapsam?nda, mevcut duruma göre yönetmelikte belirtilen sistem dahilinde uygulama plan? yap?lmaktad?r. Uygulama plan?nda ambalaj at?k toplanacak bölgenin ayr?nt?l? bilgileri, toplama a?amalar?, toplaman?n ne ?ekilde ve kimler taraf?ndan yap?laca?? ayr?nt?l? bir ?ekilde belirtilmektedir. Bu ba?lamda belirlenen bölgelere Ambalaj toplama konteyn?rlar?, resmi kurumlara iç mekan kutular? ve mahallere düzenli at?k toplama araçlar?yla gidilerek belirlenen gün ve saatlerde d??ar?lara -konteyn?rlara- b?rak?lan at?klar toplan?r. Yüz konut ve üzeri sitelerde, site yönetimleri taraf?ndan ambalaj at?klar? için belediye toplama sistemine uygun biriktirme ekipmanlar?n?n yerle?tirilmesi yükümlülü?ü getirilmi?tir. Toplanan at?klar?n firma taraf?ndan tesise ta??narak tesiste ayr??t?r?lmas? yap?l?r ve malzemeler türlerine göre ayr?ld?ktan sonra bu at?klar?n türlerine göre i?leme yapan tesislere tekrar sevkiyat? gerçekle?ir. Örne?in; ka??tlar ka??t fabrikalar?na, plastikler plastik geri dönü?üm tesislerine aktar?l?r ve buralarda hammadde olarak tekrar ülke ekonomisine kazand?r?l?r.

 

 

Ülkemizde Ne Kadar Evsel At?k olu?uyor.?

 

Ülkemizdeki ?ehirlerde, orta gelir düzeyi kabul edersek, ki?i ba??na ortalama günde 1 kg çöp olu?tu?u kabul edilmektedir. Büyük?ehirlerde ki?i ba??na at?k miktar? günlük 1,5 kilograma kadar ç?k?yor. En az at???n ç?kt??? iller ise do?u ve güneydo?u bölgelerinde bulunuyor. Bu bölgelerde ki?i ba??na at?k 750 gram olurken, bunlar?n içinde geri dönü?e konu olacak at?klar?n, so?uk geçen k?? iklimleri nedeniyle yak?ld??? biliyoruz. Ülkemizde her gün 76 bin ile 80 bin ton çöp üretilmektedir. Buna göre 4 ki?ilik bir aile günde 4 kg, ayda 120 kg ve y?lda 1440 kg çöp üretiyor demektir. Her 1 kiloluk çöpün yüzde 60’?n?n organik at?k di?eri ise geri dönü?türülebilir at?klar bunlar?n ise ortalama yüzde 20’sini ancak ekonomiye kazand?rabiliyor. Geri dönü?türülen at?klar?n yüzde 43’ünü ka??t, yüzde 27’sini plastik, yüzde 12’sini cam, yüzde 8’ini tekstil, yüzde 4’ünü metal olu?turmaktad?r. Türkiye'de geri dönü?üm oranlar?n?n Avrupa ve geli?mi? ülkelerin gerisinde oldu?u dü?ünülse de, resmi rakamlarda görünmeyen ve ciddi oranlardaki "vah?i toplama" olarak nitelenen kay?t d??? rakamlar? da göz ard? etmemek gerekiyor.

Türkiye'de ?u an 80 tane kat? at?k düzenli depolama tesisi mevcut. 2018 y?l?n?n sonuna kadar bu say?n?n 120'ye ula?mas? bekleniyor.

Ülkemiz evsel at?k yönetimi (çöp sahas?, at?k önleme, toplama, kaliteli geri dönü?üm ve at?ktan enerji geri kazan?m?) puanlamas?nda resmi rakamlara göre Avrupa'da 11. s?rada yer al?rken, ilk 5 ülke; Avusturya, Almanya, ?sviçre, Hollanda ve Norveç olarak s?ralan?yor.

 

At?klar?n Do?ada çürüme ve yok olma süreleri ne kadar?

Geri dönü?ümlü ürünlerin, üretilen hammadde malzemelerin içerisindeki kar???m etken maddelerin yo?unlu?una göre do?ada çözülme süreleri de?i?ir fakat ortalama süreler ?öyledir.

Pil : 300 y?l - Ka??t : 3 ay - Gazete : 3-12 ay - Sak?z : 5 y?l - Tütün :  3 ay -      Plastik tabak : 100 y?l- Kibrit çöpü : 6 ay- Plastik Strafor(köpük): 1000 y?l

Filitreli sigara : 1-2 y?l- Çakmak(plastik) : 100 y?l- Alüminyum : 10-100y?l

Deterjan : 400 y?l- Teneke - 100 y?l- Su borular?  Plastik : 1000 y?l-

 

Metal geri kazan?m süreci:

Evsel at?klardan ayr? olarak toplanan metal ambalaj at?klar? ilk önce toplama ay?rma tesislerinde malzemeye göre ayr?l?r. Burada büyük m?knat?s sistemleri yard?m? ile y???n içerisindeki alüminyum, çelik vb. gibi malzemeleri birbirinden ayr?l?r. Toplanan ambalaj at?klar? ta??ma ve depolama kolayl??? bak?m?ndan preslenir. Böylelikle hacim küçültülür. Bu i?lem sonucunda metal ambalajlar i?lenecekleri tesise getirilirler. Burada ilk önce fiziksel ö?ütme i?lemi yap?l?r. Ö?ütülme i?leminin ard?ndan yüksek dereceli f?r?nlarda eriyik hale getirilir. Eriyik kal?ba dökülerek metal bloklar olu?turulur. Olu?turulan bu metal bloklar preslenerek istenilen kal?nl??a getirilir. Aerosol, içecek kutusu, boya tenekesi gibi her türlü ambalaja uygun biçimlendirmeden sonra doluma haz?r hale gelir.

 

 

 

 

 

 

Toplanan Geri Dönü?ümlü At?klar Nas?l De?erlendiriliyor?  

 

 

Ka??t:

1 ton kullan?lm?? ka??t geri dönü?türüldü?ü zaman;

• Sera gaz? olan karbon dioksitin havadan 12400 m³ bertaraf edilebilir.

• 12400 m oksijen gaz?n?n üretilmeye devam etmesi,

• 34 ki?inin oksijen ihtiyac?n? sa?layan 17 yeti?kin a?ac?n korunmas?,

• Ayda 3 ailenin tüketti?i 32 m³ su tasarrufu,

• K?? aylar?nda ?s?nma amac? ile iki ailenin tüketece?i 1750 litre fuel-oil tasarrufu,-2,4 m³ çöp depolama alan?ndan tasarruf,

• 20 ailenin bir ay süreyle tüketece?i 4100 kW/sa elektrik enerjisinden tasarruf edilebilmesi mümkündür.

 

Plastik :

Plastik at?klar geri dönü?üm ile ikinci s?n?f hammadde olarak kullan?l?r. yurtd???ndan gelen hammadde miktar?n?n azalmas?na katk?da bulunur.

Plastik Geri Dönü?ümü ile;

• 1050 adet geri dönü?türülmü? plastik tepsiden 6 ki?ilik bir oturma grubu yap?labilir,

• 2,5 litrelik bir plastik ?i?e geri kazan?l?p üretimde kullan?l?rsa 6 saatlik 60 watt’l?k elektrik enerjisini tasarruf edilebilir.

• 25 adet 2 litrelik içecek ?i?esi geri kazan?lsa bu maddeden bir plastik süveter elde edebilirsiniz.

• 25 kullan?lm?? plastik ?i?eden bir ceket üretilebilir.

• 35 adet 2,5 litrelik kullan?lm?? PET ?i?esinden bir uyku tulumu yap?labilir.

 

Pet :Geri dönü?ümünden ?u ürünler elde edilir: hal? tabanlar?, uyku torbalar?, giysilerdeki yal?t?m maddesi, oto parçalar?, boya f?rçalar?, can kurtarma yast?klar?, torbalar, posta kutular?, piknik masalar?, çitler, yürüyü? botlar?, çift bölmeli kovalar, laser toner kartu?u, kay??lar ve geotekstiller…

 

Cam:

Cam maddeler k?r?l?r ve hammadde kar???m?na kar??t?r?larak eritme ocaklar?na dökülür. K?r?lan cam, beton katk?s? ve cam asfalt olarak da kullan?lmaktad?r. Camasfalta %30 civar?nda geri dönü?mü? cam kat?lmaktad?r. 

Kulland???m?z her üç cam ambalajdan en az biri, geri kazan?lan camdan yap?lm??t?r. Cam ambalaj üretiminde at?k cam ?i?e ve kavanozlar kullan?l?r. Di?er cam çe?itleri, içerdikleri hammaddenin farkl? olmas? nedeniyle bu i?leme dâhil edilmez.

Bir cam ?i?enin geri dönü?ümü neticesinde tasarruf edilen enerji;100 watt'l?k bir ampulün 1 saatte, Bir bilgisayar?n 25 dakikada, Bir televizyonun 20 dakikada, Bir çama??r makinesinin 10 dakikada kulland??? enerjiye denktir.

Cam?n Geri dönü?ümünün faydalar?;

• Enerji tüketiminde azalma %25

• Hava Kirlili?inde azalma %20

• Maden at???nda azalma %80

• Su Tüketiminde azalma %50

• Korunan do?al kaynaklar: kum, soda, kireç

 

Kompozit at?klar

Toplanan kompozit ambalajlar birçok malzemenin birlikte kullan?lmas?yla elde edildi?i için geri dönü?üm prosesi de kompleks a?amalardan olu?ur. Ö?ütme ve ayr??t?rma i?lemlerinden sonra kâ??t ve alüminyum/polietilen k?s?m birbirinden ayr?l?r. Geri kazan?lan kâ??t bir nevi kâ??t geri dönü?üm i?lemlerinden geçirilerek, kâ??t mendil, tuvalet kâ??d? ve oluklu mukavva gibi ürünlerin üretiminde kullan?labilir. Kâ??t k?sm? ayr?ld?ktan sonra geri kalan k?s?m (Alüminyum ve Polietilen/veya ba?ka bir malzeme) çimento fabrikalar?nda kalorifik de?erleri yüksek oldu?u için ilave yak?t olarak kullan?labilir. Yine ayn? ?ekilde enerji amaçl? yakarak geri kazan?labilir. Bir di?er uygulama da ülkemizde yekpan ad?yla üretilen ürünlerdir. Kompozit ambalajlar k?rp?l?p ö?ütüldükten sonra preslerde s?k??t?r?larak sunta benzeri bir malzeme üretilir. Olu?an ürün bahçe mobilyas? yap?m?nda kullan?labilecek derecede suya ve neme dayan?kl? bir malzemedir.

 

Bitkisel At?k Ya?lar

Bitkisel at?k ya?lar, toplama lisansl? geri kazan?m tesisleri ile geçici depolama izni alm?? toplay?c?lar taraf?ndan toplan?r. Bunun d???ndaki gerçek ve tüzel ki?iler taraf?ndan at?k ya?lar toplanamaz, al?n?p sat?lamaz. Bitkisel at?k ya? ta??ma arac?n?n ilgili Valilikten al?nm?? ta??ma lisans?, araca at?k yüklemesi yap?lmadan önce tesiste bulunan at?k sorumlusuna teslim edilmelidir. Ayr?ca bitkisel at?k ya?lar?n gönderildi?i geri kazan?m tesislerinde toplanan at?k ya?lar, geri dönü?üm i?lemlerinin ard?ndan endüstriyel ya? yap?m?nda da kullan?l?yor.

 

 Tehlikeli At?klar?n toplanmas? ?

Genel olarak tehlikeli at?k; ?nsan sa?l???na ve çevreye zarar verebilen, tutu?abilen, patlay?c?, oksitleyici, enfeksiyon yap?c?, tahri? edici, zararl?, toksik, kanserojen, korozif gibi tehlikeli kabul edilen özelliklerden birini veya birden fazlas?n? gösteren at?klard?r.

2872 say?l? Çevre Kanununda tehlikeli at?k; fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve di?er canl?lar?n do?al yap?lar?n?n bozulmas?na neden olan at?klar ve bu at?klarla kirlenmi? maddeler olarak ifade edilmi?tir.  Bu at?klar?n toplanmas? ta??nmas? bu i? için lisans alm?? ki?i ve kurulu?larca yap?lmas? ve ta??nan at???n özelli?ine uygun araçlarla ta??nmas? zorunludur.

Ayn? araçta ayn? kap içinde ta??nacak at???n kod numaras? ayn? olmak zorundad?r.

At?k ta??mak isteyen gerçek ve tüzel ki?iler tehlikeli at?k ta??ma lisans? almalar? gerekmektedir.

 

 

Geri Dönü?türülen At?klar?n Ekonomiye Rakamlarla Yans?mas?

 

Türkiye'de y?lda yakla??k olarak 29 milyon ton evsel at?k, 1,2 milyon ton endüstriyel at?k, 100 bin ton t?bbi at?k ç?k?yor. Geri dönü?türülen at?klar?n yüzde 43'ünü ka??t, yüzde 27'sini plastik, yüzde 12'sini cam, yüzde 8'ini tekstil ürünleri, yüzde 4'ünü de metal olu?turuyor. Türkiye'de tüm at?klar?n geri dönü?üm oran?, ortalama yüzde 10-12 seviyesindeyken ambalaj malzemelerinin geri dönü?üm oran? yüzde 20'lerde ve ayn? zamanda ilk s?rada yer al?yor.

Bununla birlikte bir y?lda çöpe at?l?p geri dönü?türülemeyen at?klar?n de?eri ise hala yakla??k 1.5 milyar TL düzeyinde. Bu at?klar?n parasal de?eri, sektörde potansiyel pazar? da ifade ederken, söz konusu at?klar?n geri dönü?üme kazand?r?lmas?yla yurtd???ndan ithal etti?imiz petrol türevi orijinal plastik hammaddelerin yans?mas? ise 6 milyar tl civar?nda bu çöpe giden ambalaj at?klar?n? geri kazanabildi?imiz durumunda 6 milyar tl lik hammadde ithalat? önlenmi? olacak ve cari aç?kta azalma meydana gelecek. Yani biz çöpe giden 1.5 milyar TL lik at??? kazan?p piyasaya hammadde olarak tekrar ekonomiye kazand?r?rsak hem enerji hem de hammadde konusunda önemli tasarruf sa?lanacak.  Bugün 192 litre ham petrolden üç litre madeni ya? elde edilirken, sadece 4.8 litre at?k madeni ya?dan üç litre madeni ya? elde edilebiliyor. Bu örnekler, geri dönü?üm sektöründe d??a ba??ml?l??? da azaltacakt?r.

 

 “ ??LETMELER?N, ??RKETLER?N YASAL MEVZUATLA ?LG?L? SORUMLULUKLARI NELERD?R “ ?

??letmelerde öncelikle bir çevre dan??man? olmas? gerekiyor. D??ardan bu hizmeti, çevre dan??manl?k hizmetleri yapan firmalardan hizmet ve bilgi alabilirler. ??letmeler tesislerinde olu?an tehlikeli ve tehlikesiz at?klar?n çevre ve insan sa?l???na zarar vermeyecek ve risk olu?turmayacak ?ekilde tesiste depolanmas? için, güvenli ve mevzuata uygun ?ekilde bir “Geçici At?k Depolama Alan?” olu?turulmalar? gerekiyor. Burada depolanan ambalaj ve tehlikesiz at?klar? Çevre ve ?ehircilik Bakanl??? taraf?ndan Çevre Lisanslar? veya Geçici Faaliyet Belgeleri olan firmalara aralar?nda at?k al?m sözle?mesi düzenleyerek teslim etmeleri gerekiyor. At?klar? teslim alan Çevre izin lisansl? firma taraf?ndan da bu at?k miktarlar? Çevre Bilgi Sistemine kaydedilerek at?k veren firman?n yasal sorumlulu?u yerine getirilmi? olur.

 

Piyasaya ambalajl? ürün sürenlerin geri kazan?m sorumlulu?unun sa?lanmas? için tan?mlanan y?ll?k 3000 kg.’l?k e?ik de?er, yeni yönetmelikle 1000 kg olarak güncellenmi?tir.

Ekonomik i?letmelerin yapmalar? gereken çevreyle alakal? bildirimler için son tarih mart ay? sonu olarak belirlenmi?tir. Piyasaya süren i?letmelerin yükümlülü?ünü yerine getirebilmesi için depozito uygulamas? veya yetkilendirilmi? kurulu?larla anla?mas? seçenekleri belirlenmi?, belediyeler ile anla?ma seçene?i kald?r?lm??t?r.

Yetkilendirilmi? kurulu?lar ile anla?ma yapmay? tercih eden piyasaya süren i?letmeler için haziran ay? sonu, son tarih olarak belirlenmi?tir. Örne?in; 2018 y?l?nda yetkilendirilmi? kurulu?larla çal??ma yöntemini tercih eden piyasaya sürenler 30.6.2018’den sonra bu amaçla sözle?me yapamayacaklard?r.

 

Ambalajl? Ürün Piyasaya Süren Firmalar?n Sorumluluklar?:

Firmalara “kirletti?ini toplat” mant??? gibi piyasaya ambalajl? bir ürün sürüyorsan?z bu ürünün d???ndaki ambalaj da çevrenin kirlenmesine sebep oluyor. Bu ambalaj?n %54 oran?nda piyasadan toplat?lmas? yükümlülü?ü, piyasaya ürünü süren firmaya aittir. Piyasaya ambalajl? ürün süren firmalar?n geri kazan?m sorumlulu?unu için tan?mlanan y?ll?k miktar 3000 kg.’l?k e?ik de?er, yeni yönetmelikle 1000 kg olarak güncellenmi?tir.

Piyasaya Süren:Bir ürünü Ambalaj At?klar? Kontrol Yönetmeli?i kapsam?ndaki ambalajlar ile paketleyen gerçek veya tüzel ki?i, üretici taraf?ndan direkt olarak piyasaya sürülmemesi durumunda ambalaj?n üzerinde ad?n? ve/veya ticari markas?n? kullanan gerçek veya tüzel ki?i, üreticinin Türkiye d???nda olmas? halinde, üretici taraf?ndan yetkilendirilen temsilciyi ve/veya ithalatç? Piyasaya Süren olarak tan?mlan?r. Ürünlerinin ambalajlanmas? s?ras?nda, ürünün kullan?m? sonras? en az at?k üretecek, geri dönü?ümü, geri kazan?m? en kolay ve ekonomik olacak ambalajlar? kullanmakla, piyasaya sürdükleri ürünlerin ambalaj at?klar?n?n kayna??nda ayr? toplanmas? için belediyeler ve çevre lisans? alm?? olan i?letmeler ile birlikte sözle?meler -belgelendirme- yapmakla yükümlüdürler.

Piyasaya sürenler, bu maddenin bentlerindeki yükümlülüklerini yetkilendirilmi? kurulu?lara devredebilirler. Yani k?saca firma bir y?l içinde piyasaya sürdü?ü ambalaj?n %54 oran?ndaki miktar?n? belgelendirme konusunda belli bir maddi bedel ödeyerek yetkilendirilmi? kurulu?a yapt?r?r.

 

    Ambalaj üreten firmalar?n sorumluluklar?

Ambalaj? üreten firma, üretim ve kullan?m sonras?nda en az at?k üretecek, geri dönü?ümü ve geri kazan?m? en kolay, en ekonomik ve çevreye en az zarar verecek ?ekilde üretmekle yükümlüdür.

Ambalaj? yeniden kullan?ma, geri dönü?üme ve/veya geri kazan?ma uygun olacak ?ekilde tasarlamak ve üretmek ile yükümlüdür.

Bir önceki y?l üretti?i, ithal etti?i, ihraç etti?i, ambalajlar ile ve/veya ihraç etti?i ürünlerin ambalajlar?na ili?kin bildirimler ile bu ambalajlar?n bu yönetmeli?e uygun olarak üretildi?ine, hangi firmaya ne kadar sat?? yapt???na ili?kin bildirimleri Çevre ve ?ehircilik ?l Müdürlüklerinden al?nacak veri taban? ?ifresiyle sisteme bilgi sistemi üzerinden doldurarak her y?l mart ay? sonuna kadar ambalaj bilgi sistemi üzerinden göndermekle yükümlüdürler.

 

S?f?r At?k Projesi Nedir?

Say?n Emine Erdo?an Han?mefendi taraf?ndan dünyada birçok ülkenin ba?l?ca sorunu haline gelen at?k yönetimi konusuna dikkat çekilmek için ba?lat?lan bir proje, Türkiye’de at?k yönetiminin kamu ve özel sektör i?birli?i ile en iyi ?ekilde gerçekle?tirilece?ine inand??? belirtilmi?tir. Öncelikli olarak kamu binalar?nda ba?lat?lan projenin k?sa zamanda tüm Türkiye’ye yay?lmas?, projenin hedefine ula?ana dek sürdürülebilmesi hedefleniyor. Proje nisan ay?nda Ankara’daki 230 kamu kurumunda, 2023 y?l?nda ise Türkiye genelinde uygulanmas? öngörülüyor.

 Çevre ve ?ehircilik Bakanl???’n?n ana hizmet binas?nda projenin ba?lad??? günden bu yana kamuda biriken -kazand?r?lan at?k- miktarlar? ?u ?ekildedir:

58 ton kâ??t topland???

14 ton plastik topland???

77 toplam ton at?k ekonomiye kazand?r?lm?? durumdad?r.

 

Sokaklardaki At?k Toplayanlar?n Durumu Nedir?

 

Çevre ve ?ehircilik Bakanl???nca 2004 y?l?nda ç?kar?lan Yönetmelikle ambalaj at??? toplayan, ay?ran ve geri dönü?türen ?ah?slara ve tesislere lisans alma zorunlulu?u getirildi. Yani ç?kar?lan bu yönetmelikle sokak toplay?c?lar? -vah?i at?k toplama sistemi- dedi?imiz sokakta r?z?klar?n? at?k toplayarak arayan karde?lerimiz yerine bu yönetmelikle, AB standartlar?nda firmalar?n yapmas? planlanm??t?r. Düzenlemeye göre; firmalar?n bir ekip kurmas? ve özel k?yafetler haz?rlamalar? ‘ka??t, plastik ve cam ?i?eler…’ at?k yönetmeli?ine göre kayna??nda ayr?lmas? öngörülmü?tür. Yani evlerde ayr?lmas? gerekir. Bununla ilgili de ilçe belediyelerine yetki verildi. ?lçe Belediyeleri ve Çevre ?ehircilik Bakanl???ndan Toplama Ayr??t?rma ve Geri Dönü?üm Lisansl? Firmalar ve Yetkilendirilmi? Kurulu?lar taraf?ndan haz?rlanan At?k yönetimi plan? kapsam?nda belediye s?n?rlar? içinde olu?an ambalaj at?klar? toplat?l?r. Bu mevzuata göre belediyeler ve lisansl? firmalar taraf?ndan haz?rlanan At?k yönetim planlar?, olsa da biz evlerimizde olu?an geri kazan?labilen at?klar? çöplere atmam?z halinde o insanlarda gidip yine çöp bidonlar?ndan mutlaka ka??tlar? toplarlar. Çünkü olan bir ?eyi topluyorlar. O at?klar orda olmazsa bir daha gitmezler. Yasaklamak yerine, bunun alt yap?s?n? olu?turarak hareket edilmesi gerekir. Konunun çözümünü sadece kamudan beklememeliyiz. Bizlerde vatanda?lar olarak bu konuda at?klar?m?z? çöpe atmayarak, üzerimize dü?eni yapmal?y?z. Sonuçta bu sistemin resmiyete girmesi, at?klar?n kay?t alt?na al?nmas? ve ekonomiye düzenli ayr??t?rma tesisleri taraf?ndan kazand?r?lmas? gerekiyor. Sokaklarda at?k toplayarak r?z?klar?n? arayan bu karde?lerimizin de bir ?ekilde ortak ak?lla sisteme dahil edilerek bu sorun çözülebilir.

 

 

 

 

 

 Çevre ?zinleri ve Denetim Süreci nas?l i?liyor?

Ülkemizde her türlü geri dönü?üm faaliyetleri yapmak, at?k toplamak, ta??mak ve ara depolama geri kazan?m?n? sa?lamak yönetmeliklerle çevre izinlerine tabi tutulmu?tur. Bu konularla ilgili tüm denetim ve çevre izni lisanslar? Çevre ve ?ehircilik Bakanl??? görev ve sorumlulu?unda bakanl??a ba?l? Çevre ?l Müdürlükleri taraf?ndan yürütülüyor. Tüm izin ve lisanslar için ba?vurular?n yap?lmas? ve de?erlendirilmesi bu kurumda yap?l?yor.

Çevre ?zin ve Lisans ba?vurular? sanayi tesisleri ad?na çevre görevlisi veya çevre dan??manl?k firmas? olarak yeterlik alm?? kurulu?lar ve ki?iler taraf?ndan da yap?lmaktad?r. Bu merciler, çevreyi kirletici etkisi yüksek olan tesisler için Bakanl?k Çevresel Etki De?erlendirmesi, ?zin ve Denetim Genel Müdürlü?ü çevreyi kirletici etkisi olan di?er tesisler için ise; ?l Çevre ve ?ehircilik Müdürlükleridir. Kahramanmara? Çevre ?l Müdürlü?ümüz yeni hizmet binas?nda De?erli ?l Müdürümüz ve konular?nda tecrübeli de?erli kadrolar?yla ?ehrimizin çevre aç?s?ndan denetimi, hava ve su kirli?i birçok konuda en iyi ?ekilde hizmet etmektedirler.

 

Geri Dönü?üm Bizim Kültürümüzde var;

    Ecdad?m?z: ”Eskisi olmayan?n yenisi olmaz.” derlerdi. Bir evin medeni olu?unu anlamak için çöpe giden malzemenin çoklu?una bakabilirsiniz. “E?er bir evde çöpe fazla ?ey gidiyorsa o evde ilkellik, tembellik ve israf vard?r. Medeniyet yoktur derlerdi.” Mesela; büyüklerimiz, karpuz ve portakal kabuklar?n? atmaz reçel yaparlard?. Elma kabu?undan da ilaç yaparlard?. Zeytin çekirdeklerini dahi atmayan kurutup, tesbih yaparlard?. Daha buna benzer akl?m?za gelmeyen birçok ?eyin israf?n? önlerlerdi. Biz böyle bir neslin torunlar?y?z. O halde ?imdi bizim çöpe att?klar?m?zla kim bilir kaç fakir aile doyar, dü?ünün. Yine örnek verecek olursak ekmek israf? alm?? ba??n? gidiyor. Kullan?lmadan çöpe giden ekmekler, meyveler, sebzeler vs… Biz sadece Türkiye olarak israf? önleyebilsek g?da konusunda ?slam aleminin g?da s?k?nt?s?n? tek ba??m?za çözebiliriz. Hazreti Ömer’in adaleti i?te böyleydi. Bu dava sahabelerin davas?yd?. Bu bilinç peygamber efendimizin bilinciydi.

Bir milleti ayakta tutan temel ilkelerden biri, o milletin ekonomik yap?s?d?r. Ekonomik yap?s? güçlü olmayan ülkeler, ekonomik krizin do?uraca?? tehlikelerle kar?? kar??yad?r. Bugün ekonomik krize neden olan en büyük tehlike israft?r. Dinimiz ?slam’da zaten bize bu konuda; israf etmeyiniz diyerek yol gösteriyor. “Yiyiniz, içiniz fakat israf etmeyiniz! Çünkü Allâh israf edenleri sevmez.” (A'râf Suresi 7/31) ?sraf insani duygular? zay?flat?r, toplum de?erlerini alt üst eder. Toplumun geri kalmas?na, ki?ilerin fakirle?mesine neden olur.

?nsano?lu -bizler- yarad?l?? kaidemiz itibar? ile belirli sorumluluklar? olan varl?klar?z. Dinimiz ?slam kelam? aç?s?ndan insan iradeli olarak yarat?lm?? ve davran??lar?ndan sorumlu tutulmu?tur. Bu ba?lamda insan?n sorumlulu?u kendisi d???ndaki tüm varl?k kategorilerini kapsar. Bu çerçevede Cenab? Mevla, insan?n içinde ya?ad??? âlem bu sorumlulu?un merkezindedir. ?nsan iradeli bir varl?k olarak di?er canl?lar ve kainat? olu?turan ekolojik çevreye kar?? sorumludur. ?nsan?n bu sorumlulu?unun kayna?? yap?s? ve yarat?l?? gayesidir.  insan?n çevreye kar?? sorumlulu?u vard?r ve sorumluluk kapsam?nda kendisine bah?edilen havay?, suyu, do?ay? nimet bilip kirletmemelidir. Efendimizin S.A.V. bizlere hadisi ?erifleri temizlik konusunda bize uyar?c? olmu?tur. “Temizlik imandan gelir. Yere at?lan her pislik kul hakk?, yerden al?nan her pislik sadaka hükmündedir.” diyerek bizi uyarm??t?r. Bu ba?lamda alt? ?ehitlerimizin kanlar?yla dolu bu vatan topra??n? kirletmeyelim.